Επιλογή κατεύθυνσης: Μια κρίσιμη και καθοριστική επιλογή
Οι περισσότεροι νομίζουν πως η σημαντικότερη επιλογή ενός μαθητή είναι η σειρά τοποθέτησης των σχολών σε ένα μηχανογραφικό δελτίο μετά το τέλος της Γ’ Λυκείου, όμως ακόμη σημαντικότερο και φυσικά προγενέστερο είναι η επιλογή της κατεύθυνσης, λίγα χρόνια πριν. Ομολογουμένως, είναι μια εξαιρετικά κρίσιμη επιλογή που δυστυχώς τη ζητάμε από έφηβους μαθητές, καθώς ελάχιστοι εξ’ αυτών γνωρίζουν απολύτως συνειδητά τι θέλουν να σπουδάσουν. Πως όμως γίνεται σωστά η επιλογή της κατεύθυνσης; Το Gotoclass επιχειρεί να απαντήσει δια της διαλεκτικής, δηλαδή με ερωτήσεις που απαντώνται από τους ίδιους τους μαθητές.
Σε τι είμαι καλός;
Μια πεπατημένη οδός είναι η επιλογή της κατεύθυνσης βάσει των ικανοτήτων του κάθε μαθητή. Το «είμαι καλός στην ιστορία και την έκθεση» ή αντίστοιχα «στα μαθηματικά και τη φυσική» πολλές φορές αποτελεί μια ασφαλή ένδειξη προτίμησης των κατευθύνσεων. Τι γίνεται όμως με τους μαθητές που: α) είναι καλοί σε όλα τα μαθήματα και ιδίως β) ξεχωρίζουν σε αντιθετικά μαθήματα των κατευθύνσεων, για παράδειγμα έχουν καλούς βαθμούς στα αρχαία ελληνικά και στα μαθηματικά; Πολλές φορές βλέπουμε στην πράξη ότι οι καλοί μαθητές είναι πράγματι καλοί σε όλα τα μαθήματα, ανεξαρτήτως του δυαδικού τρόπου κατανόησης της εκπαίδευσης, που ισχύει με παραλλαγές από τις αρχές του 20ου αιώνα (κλασικό-πρακτικό ή θεωρητική – θετική κατεύθυνση). Επομένως, το «σε τι είμαι καλός» πολλές φορές μπορεί να αποτελεί μια ένδειξη ικανότητας σε ένα επιστημονικό πεδίο, όμως στην πληθώρα των περιπτώσεων χρειάζεται μια περαιτέρω σκέψη και ανάλυση.
Τι θέλω να σπουδάσω;
Αυτή η δεύτερη ερώτηση έρχεται να συμπληρώσει τις μαθησιακές επιδόσεις και να υπενθυμίσει στους μαθητές ότι η μετα-λυκειακή εκπαίδευση θα είναι επί της ουσίας μονοθεματική, επάνω στο αντικείμενο που οι μαθητές θα επιλέξουν για τον εαυτό τους. Αν η βάση της επιλογής είναι οι ικανότητες και τα μαθήματα στα οποία ο κάθε μαθητής αποδίδει, τότε η συνέχεια οφείλει να είναι το σπουδαστικό όραμα. Το «είμαι καλός στη χημεία» διαφέρει από το «θέλω πραγματικά να σπουδάσω χημεία». Παιδαγωγικά, η ικανότητα και οι γνώσεις είναι η βάση, όμως η θέληση για συνέχιση των σπουδών στο αντικείμενο είναι το σημαντικότερο ζήτημα. Σπουδάζω σε ένα συγκεκριμένο πεδίο σημαίνει αφιερώνω τουλάχιστον τέσσερα ή πέντε έτη και καλύπτω όλες τις επιστημονικές πτυχές του. Μπορεί αυτή η επιλογή να αφεθεί μόνο επάνω στα μαθήματα ή το μάθημα που είχα καλούς βαθμούς; Αυτό θα ήταν καταστροφικό.
Τι θέλω να γίνω επαγγελματικά;
Η τρίτη πλευρά του τριγώνου που ασφαλώς και συνδέεται με το πεδίο σπουδών έχει να κάνει με την επαγγελματική αποκατάσταση και την επιτυχημένη σταδιοδρομία. Σπουδάζουμε μια επιστήμη για τις ακαδημαϊκές γνώσεις, αλλά ακόμα περισσότερο για τις ευκαιρίες που παρέχονται για την επαγγελματική αποκατάσταση και τον χαρακτηρισμό μας ως επαγγελματίες ενός συγκεκριμένου κλάδου. Σε αυτό το πεδίο οι θετικές και οικονομικές σπουδές διατηρούν ένα πλεονέκτημα εξαιτίας μιας σαφήνειας στον τίτλο του επαγγελματικού κλάδου και πολλές φορές γιατί υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση για τέτοιους κλάδους στην αγορά εργασίας. Από την άλλη μεριά, οι κλασικές θεωρητικές σπουδές αποτελούν ένα εξαίρετο προπτυχιακό πεδίο μελέτης, όπου κάθε απόφοιτος έχει τη δυνατότητα με έναν μεταπτυχιακό τίτλο να προσδώσει στο προφίλ του την επαγγελματική εξειδίκευση που επιθυμεί (διαλέγοντάς την και ηλικιακά ωριμότερος). Συνοψίζοντας, όντως οι θετικές και οικονομικές σπουδές μοιάζουν να έχουν περισσότερες επιλογές επαγγελματικής σταδιοδρομίας, όμως οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές θεωρητικές επιστήμες χαρίζουν ευρυμάθεια και συγκρότηση, για μια μεταγενέστερη πολλές φορές αναθεώρηση της επαγγελματικής ταυτότητας.
Ο δυαδικός κόσμος των επιστημών;
Ισχύει άραγε στην πραγματική ζωή αυτή η διάκριση θετικών και θεωρητικών επιστημών; Στην Ακαδημία του Πλάτωνα ―τη διασημότερη φιλοσοφική σχολή της αρχαιότητας― η επιγραφή ήταν «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω μοι την θύρα» (να μην εισέλθει όποιος δεν γνωρίζει γεωμετρία). Ο μηχανικός, αστρονόμος και ανατόμος Leonardo Da Vinci, υπήρξε ίσως ο σπουδαιότερος ζωγράφος όλων των εποχών. Στα Αμερικάνικα πανεπιστήμια, γιατροί, φυσικοί, οικονομολόγοι διδάσκονται μαθήματα γλώσσας και λογοτεχνίας, ενώ αντίστοιχα φοιτητές φιλολογίας, νομικής και πολιτικής επιστήμης διδάσκονται μαθηματικά, στατιστική και μεθοδολογία. Η αυστηρή διάκριση των επιστημών έλαβε χώρα στις αρχές του 20ου αιώνα, ακριβώς γιατί εξυπηρέτησε τη διακριτή εξειδίκευση που ζήταγαν οι αγορές, όμως σήμερα τα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου έχουν επιστρέψει στην κατανόηση μιας «επιστήμης χωρίς διαχωρισμούς». Οι μαθητές στη χώρα μας καλούνται να διαλέξουν βασιζόμενοι στα μαθήματα που τους αρέσουν και αποδίδουν, στις σπουδές που ονειρεύονται και σε μια μελλοντική απεικόνιση του εαυτού τους στο εργασιακό περιβάλλον. Το σημαντικό σε αυτή την εξαιρετικά κρίσιμη απόφαση είναι να λάβουν υπόψη τους κάθε παράμετρο και με ψυχραιμία να επιλέξουν. Όπως έλεγε ο Αμερικανός λογοτέχνης Έρνεστ Χέμινγουεϊ «πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι στο σημαντικότερο σταυροδρόμι της ζωής, δεν υπάρχει κανένα σημάδι».
